اثربخشی زوج‌درمانی مبتنی بر الگوی کارکردی مک ‌مستر بر تاب آوری خانواده و سرسختی روانشناختی زوجین در آستانه طلاق

چکیده

خانواده نهاد مهم جامعۀ بشری است که زیربنایی‌ترین و اولین نهاد اجتماع به شمار می‌رود و اولین گام برای برپایی این نهاد اجتماعی، ازدواج است. به عبارتی دیگر، خانواده به عنوان مهم‌ترین واحد جوامع، و ازدواج اساسی‌ترین رابطۀ انسانی شناخته شده است؛ چراکه ساختار اولیۀ ایجاد رابطۀ خانوادگی و رشد نسل‌های بعدی را شکل می‌دهد. لذا، هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی زوج‌درمانی مبتنی بر الگوی مک‌مستر بر سرسختی روانشناختی و تاب‌آوری خانواده زوجین در آستانه طلاق بود. پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع کاربردی و از لحاظ روش بر اساس طرح پژوهش و شیوه انجام، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون (با یک گروه آزمایش و یک گروه کنترل و دوره پیگیری سه ماهه) بود. جامعه آماری به کار رفته در پژوهش حاضر شامل کلیه زوجین مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره خانواده و زوج‌درمانی منطقه 9 تهران در سال 1401 بود و از بین این افراد با استفاده از شیوه نمونه‌گیری هدفمند تعداد 40 نفر (20 زوج) انتخاب شده و به صورت تصادفی در یک گروه آزمایش (20 نفر یا 10 زوج) و یک گروه کنترل (20 نفر یا 10 زوج) گمارده شدند. سپس، روی گروه آزمایش بسته زوج‌درمانی مبتنی بر الگوی مک‌مستر بر اساس پروتکل Ryan (2005) اجرا شد. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه تاب‌آوری خانواده Gross & John (2003) و پرسشنامه سرسختی روانشناختی Tangney et al. (2004) بود. به منظور تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها از تحلیل واریانس با اندازه‌گیری‌های مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی و نسخه 26 نرم افزار SPSS استفاده شد. با توجه به مقدار F و سطح معناداری مقدار به دست آمده در متغیر تاب‌آوری خانواده (52/6 = F و 003/0 = P) و سرسختی روانشناختی (30/6 = F و 003/0 = P) می‌توان نتیجه گرفت که متغیر مستقل (زوج‌درمانی مبتنی بر الگوی مک‌مستر) به شکل معناداری باعث تغییر در متغیرهای وابسته (تاب‌آوری خانواده و سرسختی روانشناختی) شده است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که تغییرات ایجاد شده در متغیرهای وابسته ناشی از اجرای زوج‌درمانی مبتنی بر الگوی مک‌مستر بر گروه آزمایش بود. نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی نشان داد تأثیرات ناشی از زوج‌درمانی مبتنی بر الگوی مک‌مستر بر متغیرهای پژوهش پایدار بود. بر اساس یافته‌های موجود می‌توان نتیجه‌گیری نمود که زوج‌درمانی مبتنی بر الگوی مک‌مستر بر تاب‌آوری خانواده و سرسختی روانشناختی زوجین در آستانه طلاق مؤثر بود. از این رو، پیشنهاد می‌شود متخصصین از فنون این رویکرد در کار خود بهره‌مند شوند.