اعتبارسنجی الگوی مطلوب شخصیت از نگاه مولانا و بررسی تطبیقی آن با رویکردهای شناختی و انسان گرایانه
کلمات کلیدی:
الگوی مطلوب شخصیت, مولانا, رویکرد شناختی, رویکرد انسان‌گرایی, مطالعه تطبیقیچکیده
هدف: پژوهش حاضر با هدف اعتبارسنجی الگوی مطلوب شخصیت از نگاه مولانا و بررسی تطبیقی آن با رویکردهای شناختی و انسان‌گرایانه انجام شد.
روش‌شناسی: این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و همچنین، به لحاظ نوع داده‌ها، آمیخته (کیفی-کمی) از نوع اکتشافی که در بخش کیفی فراترکیب و در بخش کمی توصیفی-پیمایشی بود. جامعة مورد مطالعه در بخش کیفی شامل مبانی نظری و پیشینه مرتبط پایگاه‌های داده داخلی (1380-1402) و خارجی (2000-2023) و در بخش کمی شامل اساتید رشته‌های علوم تربیتی در دانشگاه‌های آزاد اسلامی بود. حجم نمونه در بخش کیفی حذف سیستماتیک بر اساس نمودار جریان مدل پریزما و در بخش کمی 20 نفر بر اساس نمونه‌گیری هدفمند و اصل اشباع انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها در بخش کیفی اسناد کتابخانه‌ای و در بخش کمی پرسشنامه سنجش اعتبار الگو بود. در بخش کیفی به‌منظور محاسبه روایی چک‌لیست 27 موردی بر اساس مدل پریزما و برای محاسبه پایایی روش ضریب کاپای کوهن استفاده شد و در بخش کمی به‌منظور محاسبه روایی از روایی محتوایی و سازه و همین‌طور به‌منظور محاسبه پایایی از ضرایب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی استفاده شد که نتایج بیانگر روا و پایا بودن ابزارها بود. روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها تحلیل مضمون (مضامین پایه، فراگیر و سازمان دهنده) بود.
یافته‌ها: نتایج پژوهش حاضر نشان دادند که الگوی مطلوب شخصیت از نگاه مولانا دارای ابعاد بعد اجتماعی شخصیت انسان، خودآگاهی و شناخت خویشتن، مدیریت عواطف و تعادل درونی و تجربه و درس‌آموزی از زندگی بود که این ابعاد دارای مؤلفه‌های همدلی و ارتباط با دیگران، تعهد اجتماعی و احساس تعلق، تعامل سازنده و همکاری، ارزش‌های اخلاقی و معنوی، والایش و تعالی روحی انسان، تفکر و خردورزی، پذیرش مسئولیت‌های فردی و عدم فرافکنی، رشد و شکوفایی فردی، انتقادپذیری، عدم عیب‌جویی، تنظیم هیجانی، ابراز مناسب هیجانات، بهزیستی، دل‌بستگی، رویکردها و نگرش‌ها و مدیریت چالش‌ها بود.
نتیجه‌گیری: یافته‌های این پژوهش نشان دادند که الگوی مطلوب شخصیت از نگاه مولانا شامل ابعاد مختلفی مانند آگاهی از خود، تنظیم هیجانی، تعاملات اجتماعی، و رشد فردی است که با مؤلفه‌های رویکردهای شناختی و انسان‌گرایانه هم‌پوشانی دارد. این نتایج می‌توانند در حوزه‌های آموزش، روانشناسی شخصیت، و توسعه فردی مورد استفاده قرار گیرند.
دانلودها
مراجع
Abro, S., Phulpoto, N. H., Memon, S., & Brohi, M. A. (2021). Influence of Personality Traits on Cyberloafing in the Service Sector of Pakistan. Journal of Entrepreneurship, Management, and Innovation, 3(2), 262-283. https://doi.org/10.52633/jemi.v3i2.88
Ahmadinejad, A.-A. (2017). Psychology of Personality from an Islamic Perspective. Amirkabir.
Cervone, D., & Pervin, L. A. (2015). Personality: Theory and Research. John Wiley & Sons. https://books.google.com/books?id=bW-VEAAAQBAJ&printsec=frontcover&source=gbs_atb#v=onepage&q&f=false
Costa, P. T., & McCrae, R. R. (1992). Personality Inventory (NEO-PI-R) and NEO Five-Factor Inventory (NEO-FFI): Professional Manual. Psychological Assessment Resources. https://books.google.com/books/about/Revised_NEO_Personality_Inventory_NEO_PI.html?id=mp3zNwAACAAJ
Hopwood, C. J., & Back, M. (2018). Interpersonal dynamics in personality and personality disorders. European Journal of Personality, 32(5), 499-524. https://doi.org/10.1002/per.2155
Joseph, S. (2020). Why we need a more humanistic positive organizational scholarship: Carl Rogers' person-centered approach as a challenge to neoliberalism. The Humanistic Psychologist, 48(3), 271. https://doi.org/10.1037/hum0000151
Khalili, R., Kohsari, R., & Sotoodeh Asl, N. (2020). A Comparative Study of Key Extroversion Personality Approaches from the Perspective of Psychology and Islamic Texts. Journal of Religion and Health Research, 6(3), 139-156. https://journals.sbmu.ac.ir/jrrh/article/view/23733
LeVine, R. A. (2017). Culture and personality studies, 1918-1960: Myth and history. Journal of personality, 69(6), 803-818. https://doi.org/10.1111/1467-6494.696165
McCrae, R. R., Terracciano, A., Realo, A., & Allik, J. (2019). Climatic warmth and national wealth: Some culture‐level determinants of national character stereotypes. European Journal of Personality, 21(8), 953-976. https://doi.org/10.1002/per.647
Messick, S. (2021). Structural relationships across cognition, personality, and style. In Aptitude, learning, and instruction (pp. 35-76). Routledge. https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.4324/9781003163244-3/structural-relationships-across-cognition-personality-style-samuel-messick
Olson, M. H., & Ramírez, J. J. (2020). An introduction to theories of learning. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003014447
Perugini, M., & Richetin, J. (2019). In the land of the blind, the one‐eyed man is king. European Journal of Personality, 21(8), 977-981. https://doi.org/10.1002/per.649
Pourrazayan, B., Hoseini Kazerooni, S. A., Hamidi, J., & Direh, E. (2022). The Prominent Personality Traits of Saeb Tabrizi from the Perspective of Humanistic Psychologists, with an Emphasis on the Poet's Ghazals. Subcontinent Research Journal, 14(43). https://jsr.usb.ac.ir/article_7331_8d67a4358499755197e70869960a4eb2.pdf
Ramezani, B., Abolhasani Niaraki, F., & Mahdavi Azadboni, R. (2023). The Emergence and Development of Moral Personality in Humans from the Perspective of Allameh Tabatabaei (RA). Philosophy and Religion Explorations. https://jre.journals.umz.ac.ir/article_4748_19d64c2b33d0a865268c09e02be8d2d8.pdf
Roberts, B. W., & Yoon, H. J. (2022). Personality psychology. Annual review of psychology, 73, 489-516. https://doi.org/10.1146/annurev-psych-020821-114927
Tab'e Bordbar, F., EisaKhani, S., & Esmaeili, M. (2021). The Role of Personality Traits and Health Control Source in Predicting Coronavirus Anxiety in Women. Clinical Psychology Research Journal, 13(3), 59-68. https://jcp.semnan.ac.ir/article_5495.html?lang=en
Veysi, S., & Dalghandi, A. (2019). The Role of Personality Traits Assessment in Identifying Students Addicted to the Internet (Testing Three Personality Models: Costa-McCrae, HEXACO, and the Zuckerman-Kuhlman Alternative Model). Advances in Behavioral Sciences, 4(38), 1-33. https://www.magiran.com/paper/2057910/the-discriminational-role-personality-traits-in-discrimination-of-students-with-internet-addiction-test-of-three-personality-models-of-costa-mccrea-hexaco-and-alternative-zuckerman-kuhlman?lang=en
