مقایسه اثربخشی روش درمانی ذهن آگاهی و طرح‌واره درمانی بر طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه دانش آموزان
کلمات کلیدی:
طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه, طرح‌واره‌درمانی, ذهنآگاهیچکیده
هدف: این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی دو روش درمانی طرح‌واره‌درمانی و ذهن‌آگاهی بر طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه دانش‌آموزان انجام شد.
روش‌شناسی: این پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل دانش‌آموزان مقطع دوم متوسطه شهر تهران بود که از بین آن‌ها ۴۵ نفر به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به‌طور تصادفی به دو گروه آزمایش (هر گروه ۱۵ نفر) و یک گروه کنترل (۱۵ نفر) تقسیم شدند. گروه‌های آزمایش به مدت ۸ هفته در جلسات طرح‌واره‌درمانی (۸ جلسه ۱۲۰ دقیقه‌ای) و ۷ هفته در جلسات ذهن‌آگاهی (۷ جلسه ۹۰ دقیقه‌ای) شرکت کردند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه یانگ (۱۹۹۸) بود که در دو مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون مورد استفاده قرار گرفت.
یافته‌ها: نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که هر دو روش درمانی منجر به کاهش معنادار طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه در مقایسه با گروه کنترل شدند، اما تأثیر طرح‌واره‌درمانی در بهبود طرح‌واره‌ها بیشتر از ذهن‌آگاهی بود. این تأثیر به‌ویژه در مؤلفه‌هایی مانند محرومیت هیجانی، رهاشدگی، بی‌اعتمادی، انزوای اجتماعی و نقص/شرم برجسته‌تر بود.
نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های این پژوهش، می‌توان نتیجه گرفت که طرح‌واره‌درمانی به دلیل تمرکز عمیق‌تر بر ریشه‌های شناختی و هیجانی طرح‌واره‌ها، نسبت به ذهن‌آگاهی در بهبود و اصلاح طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه موثرتر است. این روش درمانی می‌تواند به عنوان یک رویکرد کارآمد در درمان اختلالات روانشناختی مرتبط با طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه مورد استفاده قرار گیرد.
