تأثیر برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی، بر اضطراب، نشخوار فکری و نگرش های ناکارامد مردان در حال ترک اعتیاد بدون دارو

چکیده

هدف: هدف اصلی این مطالعه ارزیابی اثربخشی برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی (MBSR) در کاهش اضطراب، نشخوار فکری و نگرش‌های ناکارآمد در مردان در حال ترک اعتیاد بدون دارو بود.

مواد و روش: این مطالعه به صورت کارآزمایی کنترل شده تصادفی (RCT) با گروه کنترل انجام شد. 30 مرد در حال ترک اعتیاد بدون دارو از شهر اهواز در سال 2022 انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه آزمایشی (برنامه MBSR) و کنترل تقسیم شدند. هر گروه شامل 15 نفر بود. برنامه MBSR شامل هشت جلسه هفتگی بود. اضطراب، نشخوار فکری و نگرش‌های ناکارآمد با استفاده از مقیاس اضطراب بک (BAI)، مقیاس پاسخ‌های نشخواری (RRS) و مقیاس نگرش‌های ناکارآمد (DAS) اندازه‌گیری شدند. داده‌ها در سه زمان پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری پنج ماهه جمع‌آوری شد. تحلیل‌های آماری شامل تحلیل واریانس با اندازه‌گیری‌های مکرر (ANOVA) و آزمون تعقیبی بونفرونی با استفاده از نرم‌افزار SPSS-27 انجام شد.

یافته‌ها: گروه آزمایشی کاهش معناداری در اضطراب، نشخوار فکری و نگرش‌های ناکارآمد از پیش‌آزمون به پس‌آزمون و پیگیری نشان داد. به طور خاص، اضطراب از میانگین 24.67 (انحراف استاندارد = 3.45) در پیش‌آزمون به 15.33 (انحراف استاندارد = 2.88) در پس‌آزمون (p<.001) و 16.45 (انحراف استاندارد = 3.12) در پیگیری (p<.001) کاهش یافت. نشخوار فکری از 42.78 (انحراف استاندارد = 5.67) در پیش‌آزمون به 30.45 (انحراف استاندارد = 4.88) در پس‌آزمون (p<.001) و 32.12 (انحراف استاندارد = 5.13) در پیگیری (p<.001) کاهش یافت. نگرش‌های ناکارآمد از 95.56 (انحراف استاندارد = 8.45) در پیش‌آزمون به 78.33 (انحراف استاندارد = 7.12) در پس‌آزمون (p<.001) و 80.01 (انحراف استاندارد = 7.34) در پیگیری (p<.001) کاهش یافت. گروه کنترل تغییرات معناداری در هیچ یک از متغیرها نشان نداد.

نتیجه‌گیری: یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی (MBSR) یک مداخله موثر برای کاهش اضطراب، نشخوار فکری و نگرش‌های ناکارآمد در مردان در حال ترک اعتیاد بدون دارو است. این نتایج بر پتانسیل مداخلات مبتنی بر ذهن آگاهی برای حمایت از بهبود شناختی و احساسی در درمان اعتیاد تأکید می‌کند.